De landelijke vrijstelling ligt inmiddels op meerdere vlakken onder vuur. Dit geldt niet alleen ten aanzien van de vos, maar ook voor de andere vrijgestelde soorten. Hierdoor is veel onrust ontstaan en een willekeur aan opschortingen van vrijstellingen in de provincies. Daarnaast lopen de gesprekken op het ministerie over de Wildlijst en Rode Lijst ook door. Een overzicht van de situatie, zoals deze er nu uitziet.

De rechtbank Midden Nederland deed vorige maand de uitspraak dat de landelijke vrijstelling voor het doden van de vos onbevoegd in de (ministeriële) Regeling natuurbescherming is opgenomen. De rechtbank verklaarde daarmee de bepaling onverbindend ten aanzien van de vos. Hoewel de Jagersvereniging direct kritische kanttekeningen plaatste bij de uitspraak en adviseerde terughoudend te zijn met het opleggen van beperkingen, ontstond er veel onrust over de vrijstellingslijst in alle provincies. Er ontstond willekeurige besluitvorming rondom diersoorten op de vrijstellingenlijst, terwijl het ministerie aan zet was om de uitspraak te duiden.

De minister heeft deze uitspraak nog steeds niet nader geduid en de verschillen per provincie nemen toe. Na de provincies Gelderland, Utrecht en Noord Brabant heeft ook de provincie Zuid Holland aangegeven dat de vos niet beheerd mag worden. De provincies Drenthe en Groningen hebben opmerkelijk genoeg laten weten, de bestrijding van alle soort op de landelijke vrijstellingslijst op te schorten. In de overige provincies wordt nadere duiding door de minister verlangd en kan uitvoering van de landelijke vrijstelling plaats vinden en/of wordt er niet gehandhaafd.

Procedure Raad van State

Inmiddels loopt er ook een procedure bij de Raad van State, de hoogste bestuursrechter, over de houdbaarheid van de landelijke vrijstelling. De Jagersvereniging volgt beide zaken op de voet en merkt dat er heel veel vraagtekens zijn. De Raad van State focust zich op de gestelde gebrekkige onderbouwing van de landelijke vrijstellingen in de Regeling natuurbescherming. De procedure bij de Raad van State wordt duidelijk benaderd vanuit een andere invalshoek en is juridisch inhoudelijk gezien van een andere orde dan de procedure bij de rechtbank Midden Nederland. De Jagersverenging was aanwezig bij de zitting van de Raad van State, waarbij door één van de rechters de uitspraak van de rechtbank Midden Nederland in twijfel werd getrokken.

De Jagersvereniging zag hiermee haar visie gesteund tijdens de zitting van de Raad van State. Immers, de Jagersvereniging plaatste direct al kritische kanttekeningen bij de publicatie van de uitspraak van de rechtbank Midden Nederland. De juridische afdeling van de vereniging is van mening dat de Wet, het Besluit en de Regeling natuurbescherming wel degelijk een (toereikende) grondslag zou kunnen bieden voor de landelijke vrijstelling van de vos in de vorm van een Ministeriële regeling. ‘We hebben op grond van onze expertise en ervaringen dan ook sterk aangedrongen bij de provincie Utrecht om in beroep te gaan tegen de uitspraak van de rechtbank. Daarnaast zijn we als Jagersvereniging van mening dat de minister nu nadrukkelijk aan zet is en hebben het ministerie daarom om opheldering gevraagd’, aldus het team juridische zaken van de Jagersvereniging. Inmiddels is de provincie Utrecht in hoger beroep gegaan tegen de uitspraak en een verzoek ingediend tot een voorlopige voorziening.

Kamervragen

De Tweede Kamerleden Roelof Bisschop (SGP) en Thom van Campen (VVD) hebben schriftelijke vragen gesteld aan de minister voor Natuur en Stikstof over het jachtbeleid. Aanleiding zijn de problemen rond landelijke vrijstellingen, nieuwe inzichten in de hazenpopulaties en twijfels over de kwaliteit van de gebruikte data voor de Rode Lijst.

De parlementariërs vragen de minister om recente publicaties te betrekken bij de nu lopende analyse van een studie naar wildsoorten. Hieruit blijkt dat vooral de hazenpopulaties veel groter zijn dan in eerdere onderzoeken werd aangenomen. Verder worden bij de vraagstelling over de kwaliteit van de data die zijn gebruikt voor de eind 2020 verschenen Rode Lijst, ook kanttekeningen geplaats bij de keuze van 1950 als referentiejaar. SGP en VVD hebben de minister gevraagd of zij deze relevante nieuwe inzichten betrekt bij haar beleidsafwegingen.

Hoewel de minister heeft aangegeven dat de vragen van de Kamerleden niet tijdig te kunnen beantwoorden, deed zij enkele weken geleden in een persoonlijk gesprek met de Jagersvereniging, LTO, PFG en NOJG de toezegging de stakeholders te willen betrekken bij ambtelijke overleggen omtrent de actuele problematiek rond landelijke vrijstellingen en provinciale ontheffingen. De minister wil de tellingen van wildsoorten verbeteren en standaardiseren, waarbij ook nieuwe inzichten en moderne methodes, zoals warmtebeeldtellingen benut moeten worden.

WEnR-rapport

Naast actieve belangenbehartiging om diverse ambtelijke niveaus, zorgt de Jagersvereniging daarnaast voor wetenschappelijke onderbouwing van de argumentatie. De Jagersvereniging bereidt zich verder voor op de uitkomsten van het WEnR-onderzoek en zal haar bevindingen omtrent dit rapport te zijner tijd breed onder de aandacht brengen bij pers en politiek.

Onduidelijkheid rondom de vrijstellingenlijst en het nog altijd niet openbaar gemaakte onderzoek van de Wageningen University and Research (WUR) naar de soorten op de wildlijst hielden ook afgelopen week de gemoederen weer bezig. De Jagersvereniging stuurde samen met de NOJG, FPG en LTO een brief naar minister Van der Wal. De kernboodschap: het beperken van een jachtseizoen is niet alleen ineffectief, maar levert zelfs averechts effect op ten aanzien van populaties en faunabeheer in brede zin.

In de discussies die op dit moment spelen, komen verschillende problemen rond het faunabeheer in Nederland bij elkaar. De afgelopen week heeft de Jagersvereniging wederom vele gesprekken gevoerd met ambtenaren en overheden. Hierbij is telkens aangehaald dat de studies die op dit moment op tafel liggen, niet zijn gebaseerd op betrouwbare telgegevens.

Onderzoek dag- en nachttellingen
Vandaag zijn ook de onderzoeksresultaten van het dag- en nachttellingenonderzoek van de Jagersvereniging in samenwerking met Bureau Waardenburg bekendgemaakt. Uit het onderzoek blijkt dat er met name bij haas en ree, ’s nachts veel meer dieren worden geteld met de nachtkijker, dan overdag met een verrekijker.Dit wijst uit dat de hazenstand in Nederland bijna twee keer zo groot is dan gedacht. De hazen hebben hun leefwijze aangepast aan het drukbevolkte Nederland en zijn vooral ’s nachts zichtbaar. Dat blijkt uit onderzoek met warmtebeeldcamera’s. Eerdere tellingen van het aantal hazen blijken hiermee achterhaald.

Deze tellingen vonden plaats tijdens veldbezoeken van mei tot en met oktober 2021. De analyse is gebaseerd op 480 telrondes, waarbij naast hazen ook konijnen en reeën in de tellingen zijn meegenomen. Van alle drie de soorten werden ’s nachts met de warmtekijker meer exemplaren geteld dan overdag met de waarnemingen door de verrekijker. In de telresultaten van het aantal hazen troffen de onderzoekers het grootste verschil. Dit onderschrijft eerdere onderzoeken, die stellen dat de zoogdieren in Nederland steeds meer ’s nachts actief zijn in plaats van overdag.

Dit weten ook alle jachthouders die ‘s-nachts wilde zwijnen en vossen bejagen vooral in de provincie Limburg, Noord-Brabant en Gelderland.

Dit onderzoek bevestigt opnieuw het belang van het gebruik van betrouwbare data. Deze data ontbreekt in de onderzoeken die het ministerie op dit moment raadpleegt. De Jagersverenigingen zijn van mening dat deze onderzoeken geen betrouwbare basis zijn voor besluitvorming. De Jagersverenigingen pleiten voor nader onderzoek en bieden hulp aan bij het ontwikkelen van betrouwbare telprotocollen.

Kritische kanttekeningen
De rechter van de rechtbank Midden-Nederland die onlangs oordeelde dat er een ontoereikende grondslag zou zijn voor de landelijke vrijstellingslijst in de vorm van een Ministeriële regeling, heeft met deze bewering veel onrust veroorzaakt. Terwijl alle ogen gericht zijn op de minister die geacht wordt deze uitspraak te duiden, wordt in de  provincies verschillend gereageerd op deze uitspraak met de nodige verschillen en onduidelijkheid per provincie als gevolg. Na de provincies Utrecht en Gelderland die al eerder aangegeven hebben dat de vos niet beheerd mag worden, heeft ook de FBE Noord-Brabant de jagers geadviseerd om geen uitvoering te geven aan het beheer van de vos op basis van de landelijke vrijstelling. De Provincie Flevoland heeft aangegeven niet handhavend op te treden.

De provincie Friesland, dat in eerste instantie de jacht op de vos ook had stilgelegd, heeft dit besluit inmiddels weer teruggedraaid. In een brief van de FBE Friesland aan de jachtaktehouders in Friesland valt te lezen: “Na overleg met andere provincies en het grondig bestuderen van de uitspraak is besloten dat het bejagen van vossen toch weer doorgang kan vinden. Dit tot eventueel nader bericht van LNV (…) Dit betekent dat u tot nader order de vos weer overdag in de gehele provincie – en indien u daarvoor een machtiging heeft – ’s nachts onder ontheffing kan bejagen.”

De provincie Drenthe spant wel de kroon. Deze provincie liet weten de bestrijding van alle soorten op de vrijstellingslijst op te schorten. Gelukkig zijn de overige provincies terughoudend en wachten (naar onze mening terecht) de nadere duiding van de minister af. De ontheffingen en verstrekte WnB-opdracht bleven wel van kracht.

De Jagersverenigingen plaatsen enkele kritische kanttekeningen bij de uitspraak van de rechtbank over de vrijstellingslijst. De Wet, het Besluit en de Regeling natuurbescherming bieden in principe namelijk wel degelijk een (toereikende) grondslag voor de landelijke vrijstelling van de vos in de vorm van een Ministeriële regeling. Echter, die regelgeving blinkt niet uit in duidelijkheid. De Jagersverenigingen zijn van mening dat de minister aan zet is om de uitspraak eerst te duiden en vraagt de provincies terughoudend te zijn bij het opleggen van beperkingen.

Evenwichtige balans
Het stop zetten of beperken van predatorenbeheer heeft een desastreuze impact op het voortbestaan van kwetsbare diersoorten, zoals weidevogels en hamsters. Samen met andere stakeholders uit het veld, onderstreept de Jagersvereniging continu de noodzaak van faunabeheer bij de nieuwe regering in Den Haag en bij de provincies.

Daarnaast zal de Jagersvereniging de komende tijd de uitkomsten van het onderzoek ‘Dag- en nachttellingen’ van de Jagersvereniging in samenwerking met Bureau Waardenburg actief onder de aandacht brengen bij pers en politiek.